Książka Helmuta Walsera Smitha w nowym tłumaczeniu

Ukazało się nowe tłumaczenie książki Helmuta Walsera Smitha „The Butcher’s Tale. Murder and Anti-Semitism in a German Town”. Publikacja w przekładzie Mariusza Gądka i zatytułowana „Kręgi przemocy. Morderstwo i antysemityzm w niemieckim miasteczku".

12 maja 2025  10:16

Książka opowiada o zabójstwie Ernsta Wintera. Po tym tragicznym wydarzeniu głośno było o Chojnicach nie tylko w Prusach, ale niemalże na całym świecie.   |  fot. MBP

w sali obrad Urzędu Miejskiego w Chojnicach odbyła się prezentacja książki połączona z rozmową o wydarzeniach, do których doszło w 1900 roku w Chojnicach, wtedy Konitz. 11 marca zaginął 18-letni gimnazjalista Ernst Winter, a jego poćwiartowane ciało odnaleziono w różnych miejscach miasta. O zabójstwo oskarżono miejscowego Żyda – rzeźnika, a sprawa okrzyknięta została jako mord rytualny, o której głośno było na całym świecie. Potrzebne było wojsko, żeby opanować sytuację w mieście, a władze niemieckie obiecały nagrodę za ujęcie sprawcy. 

O sytuacji w ówczesnych Chojnicach z regionalistą dr. Kazimierzem Jaruszewskim i historykiem Piotrem Skorupskim rozmawiał Marcin Szopiński. Prowadzący najpierw przypomniał, że książka Helmuta Walsera Smitha ukazała się w 2002 roku, 10 lat temu została przetłumaczona przez Marcina Wałdocha i też ukazała się w Chojnicach, a teraz jest drugie tłumaczenie. Książkę wydało lokalne wydawnictwo – Wydawnictwo Drzazgi z Okonin, w gminie Śliwice, którego właścicielami są Agata Chmielecka i Filip Fierek. Jak podkreślił, realizują oni tytuły we własnym wyborze i książka „Kręgi przemocy” rozpoczyna nową serię tematyczną dotyczącą problematyki współczesnych zjawisk w szeroko pojętej kulturze. Patronat nad publikacją objęli Powiat Chojnicki i Miasto Chojnice w ramach obchodów 750-lecia Chojnic.

– „Rozmowa na temat tej książki, której akcja się działa w Konitz, o wydarzeniach, które się rozegrały w 1900 roku, to jest tak naprawdę tylko przyczynek do tego, żeby zastanowić się szerzej nad tymi kręgami przemocy” – mówił Marcin Szopiński. Jak to się stało, że do takiego morderstwa i antysemityzmu doszło w takim „spokojnym, niemieckim miasteczku”, jak można przeczytać na początku książki? Prowadzący zadał rozmówcom pytanie m.in. o to, jak wyglądały Chojnice w 1900 roku.

Piotr Skorupski mówił o tym, jaki był układ przestrzenny ówczesnego miasta, które było świadkiem tych wydarzeń i o strukturze ludnościowej. Kazimierz Jaruszewski przypomniał znaczenie gimnazjum chojnickiego, w którym uczył się Ernst Winter. Rozmówcy podkreślali, że to było wtedy miasto niemieckie, przeważała ludność niemiecka. Kazimierz Jaruszewski zauważył, że Żydzi czuli się bardziej związani z Niemcami, a sytuacja zmieniła się dopiero po dojściu Hitlera do władzy. Piotr Skorupski zwrócił uwagę, że był to czas rozwoju prasy. Trzech dziennikarzy przyjechało do Chojnic i przez dłuższy czas tu mieszkało. To właśnie media przyczyniły się do takiego nagłośnienia sprawy mordu rytualnego, już wtedy widać było, jaka jest potęga mediów. Rozmawiano także o wcześniejszych przejawach antysemityzmu, o tym, jak pruskie władze starały się zapobiec eskalacji konfliktu w mieście oraz o późniejszej sytuacji wspólnoty żydowskiej w naszym mieście.

Na prezentacji nowego tłumaczenia książki obecny był Tomasz Myszka, który wspominał, jak Helmut Walser Smith skontaktował się z nim w 1999 roku i jak potem wraz z żoną oprowadzali autora po Chojnicach. Smith znał historię zabójstwa Wintera z dokumentów, na które natknął się przypadkiem w archiwum w Berlinie i przyjechał do Chojnic na wizję lokalną.

Książka „Kręgi przemocy. Morderstwo i antysemityzm w niemieckim miasteczku” podczas spotkania była do nabycia w promocyjnej cenie. Obecnie można ją kupić za 40 zł w Czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chojnicach. Zapraszamy!

MBP