...Co to jest korupcja ...
...Co to jest korupcja Powszechnie mówimy, że to łapówkarstwo, czyli przekupstwo. W rzeczywistości jest to bardziej złożony proceder. Może być to zawłaszczenie majątku publicznego, na przykład powieszenie na ścianie prywatnego domu drogocennego obrazu z publicznego muzeum. Albo jeżdżenie służbowym samochodem na prywatne wakacje. Lekarz, który każe sobie zapłacić za przyjęcie pacjenta do szpitala. Urzędnik, który czeka na prezent w zamian za szyb-sze rozpatrzenie sprawy. Kierowca starego samochodu, który proponuje w stacji diagnostycznej, że dodatkowo zapła-ci za pozytywny przegląd samochodu, choć ten jest niesprawny. Poseł, który domaga się zmiany przepisów ustawy, tak by były one korzystne dla firmy, w której jest pracownikiem, albo członkiem rady nadzorczej. Dyrektor przedsię-biorstwa, który zatrudnia swoich krewniaków poza przyjętymi procedurami (uprawia nepotyzm). Albo poseł, który "wstawia" się (czyli uprawia kumoterstwo) za swoimi przyjaciółmi. Ktoś może chcieć uzyskać dodatkową korzyść z tego powodu, iż bank udzieli nam kredytu na wyjątkowych warunkach, albo prezes spółdzielni mieszkaniowej spowoduje, że kupimy mieszkanie na preferencyjnych warunkach. Nasza firma może starać się o dotację, zamówienie publiczne, czy komercyjne, żeby je zdobyć staramy się nieformalnie dotrzeć do informacji jakie oferty złożyli inni oferenci, żeby dać lepsze warunki - korupcja występuje więc także w sferze życia gospodarczego. Zawsze wtedy gdy ktoś wykorzystuje swoją funkcję lub pozycję by zaspokoić czyjeś oczekiwania, a w zamian za to otrzymuje jakieś nienależne korzyści, mamy do czynienia z korupcją. W szczególności dotyczy to funkcjonariuszy publicznych i osób zawiadujących środkami publicznymi. Najczęściej spotykane działania o charakterze korupcyjnym: • przekupstwo (łapownictwo), • wykorzysty-wanie środków budżetowych i majątku publicznego do celów prywatnych lub osobistych korzyści, • płatna protekcja, • handel wpływami, np. poparcie w wyborach lub finansowanie partii politycznej w zamian za zdobycie wpływów, • nie-prawidłowości dot. zamówień publicznych, kontraktów, koncesji czy decyzji sądów, • uchylanie się przed obowiązkiem celnym, podatkowym itp., • świadome, niezgodne z prawem dysponowanie środkami z budżetu państwa i majątkiem, który jest dobrem publicznym, • faworyzowanie, • nepotyzm, kumoterstwo. Korupcja ma miejsce wówczas gdy ktoś chce osiągnąć dla siebie jakiś cel i obiecuje, proponuje lub wręcza korzyść majątkową, osobistą lub inną osobie, która piastuje funkcje publiczne lub gospodarcze po to by cel ten uzyskać. Nie jest ważne czy proceder ten odbywa się oso-biście, czy z pomocą pośredników. Funkcjonariusz publiczny Funkcjonariuszami publicznymi w tym znaczeniu są : Pre-zydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator, radny, sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator są-dowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy, urzędnik, pracownik organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, osoba zajmująca kie-rownicze stanowisko instytucji państwowej (np. dyrektor szkoły, domu pomocy społecznej), funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej, zawodowy żołnierz, pre-zes spółdzielni mieszkaniowej, dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, lekarz w publicznym ośrodku zdrowia, dia-gnosta samochodowy itp. Część z profesji i funkcji wymienionych w ramce została określona w art. 115 § 13 i § 19 Kodeksu Karnego. W przypadku innych (prezesa spółdzielni mieszkaniowej, diagnostyka samochodowego itp.) wy-powiadał się Sąd Najwyższy. Uznał, że co prawda osoby te nie sprawują funkcji publicznej, jednak ich decyzje mają wpływ na sposób dysponowania publicznymi pieniędzmi. Łapownictwo Najczęściej spotykaną formą korupcji jest łapownictwo. W prawie karnym spotyka się dwie jego odmiany: bierną (czyli ci, którzy otrzymują) i czynną (czyli ci, którzy proponują). Art. 228 § 1 Kodeksu Karnego określa łapownictwo bierne, potocznie określane jako sprzedajność. Na mocy tego artykułu można skazać funkcjonariusza publicznego, który łapówkę przyjmuje. Przestępstwem z Art. 228 § 1 KK jest na przykład żądanie łapówki przez policjanta wydziału ruchu drogowego, ale także uzależnianie sposobu leczenia pacjenta przez lekarza od gratyfikacji. Art. 229 Kodeksu Karnego określa przekupstwo Kto udziela lub obiecu-je udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze... W ten sposób określono przestępstwo łapownictwa czynnego, potocznie nazywane przekupstwem. Może je popełnić każdy, kto wręcza (daje), bądź obiecuje wręczyć łapówkę w zamian za załatwienie interesującej jej sprawy w urzędzie czy instytucji. Korzyść majątkowa lub osobista Korzyść majątkową stanowią rzeczy, świadczenia, prawa majątkowe (np. darowizna, zwolnienie z długu, zawarcie korzystnej umowy, wygranie przetargu). Są to dobra, których wartość można wyrazić w pieniądzach. Może więc nią być umowa np. pożyczka udzielona na korzystnych wa-runkach. (Art. 115 § 4 Kodeksu Karnego). Tak więc osoba sprzedajna przyjmuje jakiś przedmiot, dokument, gratyfika-cję. Albo oczekuje na drogocenny prezent. Może też zażądać takiej korzyści. Daje do zrozumienia, że osoba zajmie się naszą sprawę (lub jej zaniecha - jeśli spełnimy jej żądanie). Za każdym razem zobowiązana jest - ze względu na swoją funkcję publiczną lub stanowisko świadczyć tę czynność bezpłatnie. Korzyść osobista - to taka, która nie ma charakte-ru materialnego. Może nią być awans, albo ograniczenie obowiązków zawodowych, odznaczenie państwowe lub bran-żowe, albo przyjęcie na praktykę, na staż, wysłanie na zagraniczne stypendium. To taka korzyść, która zaspokaja nie-materialne potrzeby. Przyjęcie obietnicy, albo samych korzyści może dotyczyć osoby sprzedajnej, albo każdej innej - przez nią wskazanej. Jeśli więc otrzymamy coś (mieszkanie, pracę, staż) co wynika z "umowy korupcyjnej" nie powinni-śmy z tego korzystać, bowiem sami jesteśmy wówczas uwikłani w sytuację korupcyjną. Obietnica korzyści majątkowej lub osobistej polega na tym, że osoba obdarowywana oczekuje na tę korzyść. Przyjęła propozycję, zaakceptowała ją i czeka na realizację. Płatna protekcja Kiedy uprzejmość i protekcja staje się przestępstwem? Sprawcą płatnej protekcji jest każdy, “kto powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołującymi przeko-nanie innej osoby lub utwierdzającej ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w zała-twieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę” (art. 230 KK) . Tego typu "usługi" może świadczyć np. instruktor przygotowujący do egzaminu na prawo jazdy, gdy zapewni, że może nam pomóc zdać egza-min, pod warunkiem, że zostanie za to dodatkowo wynagrodzony. Porozmawia wówczas z egzaminatorem. Ktoś może nam obiecać, iż na pewno nasze dziecko dostanie się do wymarzonej szkoły, jeśli skorzystamy z jego znajomości, albo, że nie będziemy musieli czekać na decyzję 30 dni, tylko dostaniemy ją za tydzień ..... ale "to kosztuje". Płatna protekcja polega więc na tym, że ktoś chce być opłacony w zamian za swoje wstawiennictwo. Podobnie jak w przypad-ku przekupstwa istnieje pojęcie czynnej płatnej protekcji (art. 230 a KK). To przestępstwo popełniają ci, którzy szukają u innych protekcji i ofiarowują za nią korzyści. Jeśli więc ktoś szuka pośrednika, by w ten sposób szybciej załatwić jakąś sprawę i ofiarowuje lub obiecuje za to pośrednictwo określone korzyści popełnia przestępstwo z tego paragra-fu. Nadużycie władzy publicznej Na czym polega nadużywanie władzy publicznej? Prawo precyzuje jeszcze jedno korup-cyjne zachowanie funkcjonariuszy publicznych. Nadużywanie przez nich władzy (art. 231). Funkcjonariusz może przekro-czyć swoje uprawnienia (np. wydać zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej, choć nie ma do tego uprawnień) albo nie dopełnić obowiązku (np. funkcjonariusz Urzędu Celnego, w zamian za gratyfikację finansową, nie sprawdzi wartości towaru podlegającego ocleniu). Władzy może nadużywać określona osoba, lub całe grono, na przykład samo-rząd lokalny może zdecydować o oddaniu atrakcyjnego gruntu w nieodpłatne użytkowanie wieczyste, gdy grunt taki można było atrakcyjnie sprzedać i uzyskać środki dla budżetu miasta. Gdzie przebiega granica pomiędzy kampanią wyborczą a przekupstwem? Prawo wymienia jeszcze jedno, szczególne, przestępstwo. To korupcja wyborcza (art. 250a KK). Szczególność tego procederu polega na tym, że to funkcjonariusz publiczny oferuje korzyści w zamian za poparcie dla siebie, a "zwykły człowiek" z tych korzyści korzysta. Mogą to być przeróżne sytuacje. Od najbardziej prymitywnych: zdobywania przychylności wyborców dzięki suto zastawionym stołom, aż to szczególnych obietnic pracy, awansu, załatwienia sprawy. Osoba, która oddaje głos wyborczy "przehandlowuje" swoje poparcie w zamian za określone ko-rzyści. Inne formy korupcji Na czym polega korupcja gospodarcza? Tak, jak osoby sprawujące funkcje publiczne mogą działać niezgodnie z prawem, tak samo mogą postępować różni ludzie związani z prywatnym sektorem. Pracownik firmy ubezpieczeniowej w zamiar za otrzymaną korzyść może fałszywie napisać protokół szkód powypadkowych. Trzech dyrektorów firm prywatnych może się umówić między sobą jakie składają oferty w jednym przetargu i która z tych firm wygrywa. Wszędzie tam, gdzie ktoś działa poza prawem, wykorzystując swoją pozycję i przyjmując albo ofia-rowując korzyści, mamy do czynienia z korupcją. Czy możliwe jest nadużywanie zaufania w sferze gospodarczej? Tak, mówi o tym art. 296a KK Piętnuje on tych, którzy: "pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub mając, z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji, istotny wpływ na podejmo-wanie decyzji związanych z działalnością takiej jednostki, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za zachowanie mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo za czyn nieuczciwej konkurencji lub za niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia, podlega ka-rze.... Co to znaczy? Szef firmy, księgowy posiada dane o swoim przedsiębiorstwie, jego kondycji, udziale w rynku, zamierzeniach eksportowych, czy importowych. Może je sprzedać, może po to by osiągnąć własne korzyści, podejmo-wać złe decyzje dla firmy. Może na przykład podpisać umowę z dostawcą, choć nie była to najkorzystniejsza propozy-cja. Może też budować nową siedzibę spółki nie tam gdzie było to najkorzystniejsze, lecz tam gdzie zarządza ktoś z nim zaprzyjaźniony, albo dlatego, że dostał intratną propozycję doradczą w samorządzie lokalnym. Nie najlepszego kontrahenta może też wybrać dyrektor szkoły, przedszkola, domu pomocy socjalnej, czy adwokat lub radca prawny. Wszędzie tam, gdzie o decyzjach gospodarczych nie decyduje najlepsze rozwiązanie, a poza ekonomiczne względy i uwikłane są w to prywatne korzyści mówimy o korupcji w sferze gospodarczej. Na czym polega korupcja sportowa? Zgodnie z Art. 296b przestępstwem jest sprzedajność, jak i przekupstwo w sporcie. W procederze bierze udział płacą-cy, jak i sportowiec, czy sędzia. "Kto, organizując profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząc, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów, podlega karze...źródło: http://www.antykorupcja.gov.pl/ak/archiwum-mswia/poradnik-antykorupcyjn/co-to-jest-korupcja/63,Co-to-jest-korupcja.html, 2013.10.01. Pozdrawiam Mirka.