Jedzmy ryby

Biorąc pod uwagę wyniki badań wskazujących na niskie spożycie ryb morskich w naszym kraju, należy sądzić, iż niewystarczające jest pokrycie zapotrzebowania na niezbędne kwasy tłuszczowe.

28 lutego 2012  07:43

Podziel się:  

Takie jak omega-3, tj.: EPA – kwas eikozapentaenowy i DHA – kwas dokozaheksaenowy. Z wywiadów, jakie przeprowadzam z pacjentami naszej poradni wynika, że i owszem – często mają świadomość, iż tzw. kwasy omega-3 są bardzo ważne w codziennej diecie, ale … już nie bardzo wiedzą, w jaki sposób dostarczyć ich sobie w najkorzystniejszy sposób. Na ogół sięgają po modne ostatnio „suplementy diety”, które ich dostarczają.

Czy jest to dobry wybór ? – zdecydowanie nie !  

Podstawowym źródłem obu tych kwasów powinny być ryby morskie, a w szczególności: śledzie, makrela, łosoś, flądra, halibut, dorsz - których spożycie powinno stanowić przynajmniej 2 posiłki tygodniowo.

Mechanizmy biologicznego działania kwasów EPA i DHA  polegają na:

1. Zmniejszeniu podatności na komorowe zaburzenia rytmu serca, poprzez wpływ na błonowe kanały jonowe i stabilizację elektryczną miocardium.
2. Poprawie funkcji komórek śródbłonka naczyniowego poprzez zwiększenie dostępności tlenku azotu, co ma pośredni wpływ na obniżenie ciśnienia krwi.
3. Hamowaniu agregacji płytek krwi i zmniejszaniu lepkości osocza, co redukuje ryzyko zakrzepicy.
4. Obniżaniu syntezy triglicerydów w wątrobie, co wpływa na lipemię popokarmową.
5. Zmniejszaniu wydzielania cytokin prozapalnych.
6. Zmniejszaniu procesu zapalnego.

Aby jednak uzyskać korzystne efekty biologiczne dla zdrowia, proporcja pomiędzy spożyciem kwasów omega-6 (tłuszcze roślinne) a kwasów omega-3 w codziennej diecie powinna wynosić  5-6 : 1.

Kwasy omega-3 mogą spełniać istotną rolę w profilaktyce i leczeniu:

• choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu o podłożu zakrzepowo-zatorowym,
• łagodnego nadciśnienia tętniczego,
• reumatoidalnego zapalenia stawów,
• chorób autoimmunologicznych,
• choroby Crohna,
• niektórych nowotworów, np. sutka, prostaty i jelita grubego,
• depresji.

Kardioprotekcyjne działanie kwasów omega-3 uzyskuje się w przypadku dawek ok. 1g/dobę, czyli możliwych do pokrycia przez naturalne źródła pokarmowe. Badania naukowe udowodniły, iż kwasy omega-3 zapobiegają śmierci z przyczyn wieńcowych poprzez zmniejszenie ryzyka nagłego zgonu sercowego, a z przeprowadzonej metaanalizy wynika, że kwasy omega-3 przedłużają życie pacjentów podobnie do statyn (leków obniżających poziom cholesterolu). Jednak najnowsze badania randomizowane u chorych z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem, a więc u chorych z najgroźniejszymi zaburzeniami rytmu serca, nie potwierdziły korzyści z suplementacji kwasów omega-3 i stąd w tej grupie pacjentów nie jest polecane dodatkowe podawanie preparatów z tymi kwasami.

Ostrożność w spożywaniu ryb morskich należy zalecić kobietom w ciąży i dzieciom do 7-go roku życia; szczególnie tuńczyk i łosoś nie powinny być częściej spożywane niż 1 raz w tygodniu ze względu na zwiększone ryzyko zatrucia rtęcią i/lub dioksynami. W tej grupie uzupełnieniem istniejących niedoborów w diecie mogą być suplementy o kontrolowanej zawartości EPA i DHA.

Dla dzieci od 7. roku życia zalecane jest spożycie ryb morskich przynajmniej 2 razy w tygodniu, w szczególności: makreli, halibuta, dorsza, sardynek. Dodatkowym cennym źródłem roślinnym kwasów omega-3 mogą być orzechy i produkty otrzymywane z ziaren o wysokiej zawartości kwasu alfa-linolenopwego. Obecnie eksperci proponują wprowadzanie ryb do diety dzieci już po ukończeniu 1. roku życia – warunkiem jest ich dobra jakość (niska zawartość metali ciężkich). Ostrożnie i z opóźnieniem należy wprowadzać ryby do diety dzieci z rodzin „atopowych” i w przypadku rozpoznania alergii pokarmowej.

Kwasy omega-3 w dawkach od 2-4 g/dobę, w postaci suplementów diety, mogą być stosowane tylko pod kontrolą lekarza w leczeniu hipertriglicerydemii. Należy także podkreślić, że w leczeniu zaburzeń lipidowych, zwłaszcza o charakterze mieszanym (hipercholesterolemia z hipertriglicerydemią i obniżonym stężeniem HDL – tzw. „dobrym cholesterolem”) szczególnie korzystne efekty przynosi połączenie terapii statyną lub fibratem ze stosowaniem kwasów omega-3 w codziennej diecie.

Korzystne efekty kwasów omega-3 zaobserwowano także w zapobieganiu progresji miażdżycy u kobiet po menopauzie.

Pamiętajmy: byśmy byli zdrowi potrzebujemy kwasów omega-3 i omega-6 w odpowiednich proporcjach !

Stosunek kwasów omega-3 do omega-6 powinien wynosić 1:5 lub 1:6. Niestety dieta przeciętnego Polaka nie spełnia tych wymagań. Dlaczego ?

Jemy za mało ryb bogatych w omega-3 !

Sabina Budkiewicz

www.geminichojnice.pl