Boski cytrus

Sezon na cytrusy zaczyna się rozkręcać. Zima to w naszym kraju najdogodniejszy okres na zajadanie się tymi smakowitymi owocami. Śmieją się do klienta w chojnickich sklepach i działach warzywno - owocowych.

Obecnie roślina uprawiana jest w wielu krajach strefy podzwrotnikowej   |  fot. internet

Na szczególną uwagę zasługuje rajski cytrus czyli grejpfrut. Warto poświęcić mu uwagę i wydać złotówki na jego zakup i zjedzenie. Citrus paradisi – to naukowa łacińska nazwa grejpfruta czyli boskiego cytrusa. Jest to wiecznie zielone drzewo, o pędach z miękkimi kolcami i błyszczących, jakby woskowatych liściach, osiągające do 13 metrów wysokości. Grejfruty w stanie dzikim nie występują. Prawdopodobnie są hybrydą pomelo lub krzyżówką pomelo i pomarańczy.

czerwony.jpgGrejpfruty prawdopodobnie są mieszańcem pomarańczy olbrzymiej z Archipelagu Malajskiego z pomarańcza chińską , przy czym pomarańcze chińskie prawdopodobnie są także krzyżówkami, aczkolwiek dużo wcześniejszymi, tychże pomarańczy olbrzymich z mandarynkami . Grejpfruty sprowadzone zostały i zadomowione na wyspie Barbados  w XVII w. przez kapitana Jamesa Shadddock’a . Rejon Morza Karaibskiego  stał się głównym obszarem ich uprawy. Miąższ grejpfruta w ok. 90 proc. składa się z wody. Są w nim jednak też cukier, kwasy organiczne, witaminy z grupy B, wit. C, E i P oraz karoteny, czyli barwniki roślinne, takie jak likopen odpowiadający za czerwonawe zabarwienie, flawonoidy, pektyny i błonnik. W owocach cytrusowych kryje się w sumie ok. 400 związków chemicznych. Dlatego są od lat badane przez naukowców, którzy chcą wykorzystać ich zdrowotny potencjał. Oto kilka ciekawych przykładów:

Czerwone grejpfruty zawierają dużo likopenu - karminowego barwnika. Od kilku lat robi on zawrotną karierę we współczesnej medycynie. Badania uczonych z Niemiec i Holandii wykazały, że w odpowiedniej dawce hamuje on mnożenie się komórek nowotworowych u myszy chorujących na raka prostaty. Najlepsze efekty przynosił w połączeniu z wit. E, czyli w kombinacji występującej naturalnie w owocach grejpfruta.

Naukowcy twierdzą, że jakiś nieznany dotąd związek zawarty w owocach obniża poziom insuliny, wpływając w ten sposób na poziom cukru we krwi. Dlatego grejpfruty są zalecane w dietach bazujących na tzw. indeksie glikemicznym. Owoc ten ma bowiem niski, a więc korzystny indeks glikemiczny. To znaczy, że po jego zjedzeniu poziom cukru we krwi rośnie, a potem powoli opada, gdyż jest wolno wchłaniany przez organizm. Dzięki temu dłużej ma się uczucie sytości i można uniknąć napadów głodu. Dlatego warto jeść grejpfruty.

- Od dziesięcioleci grejpfruty są niemal obowiązkowym składnikiem diet odchudzających. W latach 30. XX wieku w Hollywood popularność zdobyła dieta grejpfrutowa, która przeżyła swój renesans w latach 70 i cały czas kwitnie.

Grejpfruty wykazują działanie antynowotworowe.

- Warto wiedzieć, że w grejpfrutach obecne są furanokumaryny. Substancje te mają wpływ na wydzielanie enzymów wątroby, które biorą z kolei udział w rozkładaniu wielu leków. Furanokumaryny zaburzają wchłanianie dziesiątek medykamentów. Dlatego kiedy bierzemy na przykład popularny antybiotyk erytromycynę lub niektóre syropy na kaszel, nie wolno ich popijać sokiem grejpfrutowym, bo nie będą działać. .

Za gorzkawy smak owocu odpowiedzialna jest naryngina z grupy flawonoidów. Zawdzięczamy jej jednak silne właściwości przeciwmiażdżycowe i przeciwutleniające. A w upalne dni efekt odświeżenia i skutecznego ugaszenia pragnienia. Na rynku dostępnych jest kilka odmian grejpfrutów, które różnią się między sobą kolorem skórki (różowo - pomarańczowa, zielona lub żółta)  oraz kolorem miąższu (żółty, czerwony lub różowy) Aby wyciągnąć z grapefruita maksimum korzyści, należy przestrzegać kilku zasad.

Jak kupować?

Biorąc owoc do ręki oglądamy dokładnie jego skórę. Jej kolor nie ma znaczenia, ważne aby była zdrowa i nieuszkodzona. Grejpfrut powinien być możliwie okrągły i ciężki.

Jak przechowywać?

Grejpfrut może być przechowywany poza lodówką - w temperaturze pokojowej - do 2 tygodni. W lodówce nawet miesiąc.

Jak podawać?

Najprostszy sposób to przekrojenie owocu na pół, posypanie cukrem i serwowanie z łyżeczką. Grejpfrut można również obrać ze skórki, a następnie ostrym nożem wyciąć cząstki owocu między białymi błonkami, które te cząstki oddzielają. W takiej postaci owoc będzie wspaniałym dodatkiem do sałatek - nie tylko owocowych. Oczyszczony z błonek owoc to także idealny składnik sorbetów, napojów i deserów. Wyciska się również z niego sok.Jeżeli gorycz owocu wyjątkowo nam przeszkadza, zminimalizuje ją odrobina cynamonu.

Jak pisać?

Pisownia nazwy "grejpfrut" przysparza kłopotów, i to nie tylko dzieciom, które dopiero uczą się czytać. Wiele niezwykle pomysłowych wariantów zapisu zielony.jpgtego słowa można na przykład zobaczyć na targowiskach, gdzie niemal każdy z kupców ma swoje własne zdanie na temat tego, jak to się pisze. Nic dziwnego, skoro polska nazwa jest po prostu fonetycznym zapisem nazwy angielskiej. Jednak również osobom, które z mową Szekspira są za pan brat, wyraz ten nie zawsze przypada do gustu. Do tego stopnia, że np. w 1962 r. amerykańskie stowarzyszenie producentów cytrusów z Florydy proponowało oficjalnie zmienić tę nazwę na prostszą i bardziej chwytliwą, by poprawić sprzedaż owoców. Rzecz w tym, że angielskie słowo "grapefruit" znaczy mniej więcej "owoc gronowy". Na pierwszy rzut oka widać, że ma się to nijak do znanych ze sklepów żółtopomarańczowych okrągłych owoców. Jednak ich nazwa ma mimo wszystko pewne uzasadnienie. Nawiązuje do tego, jak wyglądają grejpfruty na gałęziach drzew, gdzie ich skupiska przypominają naprawdę gigantyczne winne grona. Niby tylko grejfrut, a ile ciekawych informacji jest z nim związanych. Mam nadzieję, że te informacje skłonią Państwa do częstszego spożywania tego owocu. Zwłaszcza w sezonie zimowym, kiedy naszych rodzimych świeżych owoców jeszcze brak.

Katarzyna Karpus

Poradnia Dietetyczno-Żywieniowa NZOZ „GEMINI”

Tel. 52 3974033